Yargıtay Başkanı Mehmet Akarca, yargı idaresinin ayrıntılı ve ince bir mühendislik gerektirdiğini belirterek, “Sadece şahsî ve kurumsal tecrübelerle yargı yönetilemez. Ülkemizin yargı idaresi ve isimli kalite konusunda alması gereken daha çok ara olduğunu da belirtmek isterim” dedi.
Akarca, Adalet Bakanlığı tarafından düzenlenen “10. Yılında Türk Borçlar Kanunu Çalıştayı”nda yaptığı konuşmada, arabuluculuğun Türk hukukundaki yerinin çok değerli olduğunu, muvaffakiyetinin yükseltilmesi gerektiğini söyledi.
Akarca, Türkiye’nin son yıllarda yargı alanında değerli ıslahatlar yaptığını, yargı ıslahatlarının 7. paketinin de gündemde olduğunu lisana getirdi.
Yeni ıslahatlar yapılmasına muhtaçlık duyulduğunun toplumun her kısmı tarafından haklı olarak tabir edildiğini anlatan Akarca, yargı idaresinde bütünsel bir yaklaşımın da benimsenmesi gerektiğini vurguladı.
Akarca, yargı içindeki tüm kurumlar ve bireylerin birbirine bağlı dişlilerin bir kesimi olduğunu tabir ederek, “Dolayısıyla adalet aygıtı içindeki herkesin hem kendi sorumluluğunu bilmesi hem de bütünsel olarak sistemin içindeki yerini idrak etmesi gerekir. Yargı sisteminin temeli, hepimizin malumu olduğu üzere, liyakatli hakim ve cumhuriyet savcılarıdır. Liyakat sistemi, mesleğe kabul, atama süreçlerinin şeffaflığının sağlanması suretiyle hem gerçek hem de görünür olmalıdır. Veciz biçimde tabir edildiği üzere yeterli bir hakimi daha uygun bir hakim yapabilirsiniz. Fakat makus bir hakimi yeterli bir hakim yapamazsınız.” diye konuştu.
Mesleğe alınan kişinin niteliğinin yargı sisteminin başarısı için bir ön şart olduğunu belirten Akarca, “Tayin, terfi, atama ve yüksek mahkeme üyeliği seçimlerinde de liyakat sistemi temel olmalıdır. Yargı bağımsızlığı yargıçların performansının ölçülmesine pürüz bir prensip değildir. Tam tersine performansın izlenmesine ve yönetilmesine yönelik mahkeme araçlarının şeffaf formda uygulanması, yargıçların tarafsızlığına ve bağımsızlığına ait halkın itimadını artırır.” değerlendirmesinde bulundu.
Yargı sistemi bir bütün olduğu için alternatif uyuşmazlık tahlil sistemleri konusunda misyon alanların kalitesinin, takibi, desteklenmesi ve eğitiminin de değerine işaret eden Mehmet Akarca, “Yargı idaresi ayrıntılı ve ince bir mühendislik gerektirir. Yalnızca şahsî ve kurumsal tecrübelerle yargı yönetilemez. Ülkemizin yargı idaresi ve isimli kalite konusunda alması gereken daha çok ara olduğunu da belirtmek isterim.” tabirlerini kullandı.
“İstinaf, geç kalınmış bir reformdur”
Son yıllarda yargı alanında yapılan en değerli ıslahatın “istinaf sistemi” olduğunu aktaran Akarca, istinaf sisteminin, çağdaş bir yargı sisteminin olmazsa olmazı olduğunu, Yargıtay’ın istinaf sistemini bugüne kadar desteklediği üzere bundan sonra da desteklemeye devam edeceğini lisana getirdi.
Akarca, dünyada istinaf sistemi olmayan ülkenin neredeyse bulunmadığını tabir ederek, “Bu nedenle istinaf, aslında geç kalınmış bir ıslahattır. İstinafın gerektirdiği öteki ıslahatlar da şimdi yapılamadığı için istinaf ıslahatının birebir vakitte yarım kaldığını söylemek de mümkün. Bu ıslahatlara devam edilmesi gerekmektedir.” dedi.
İstinaf Mahkemesinin ne manaya geldiğinin Türkiye’deki hukuk etraflarında tam olarak anlaşılamadığına değinen Akarca, şöyle konuştu:
“İstinaf Mahkemeleri üzerinden sürdürülen tartışmalar ve birtakım görüşlerin temelinde, Bölge Adliye Mahkemelerinin kurulmasından evvelki yargı kültürü ve tecrübeler yatmaktadır. Bölge Adliye Mahkemeleri yalnızca Yargıtay’ın iş yükünü azaltmak, dava bedeli yahut cezası az olan belgeleri kısa müddette sonuçlandırmak gayesiyle yargı sistemine monte edilen bir eklenti değildir. İstinaf Mahkemeleri bir yine yapılandırma çalışmasıdır. Tüm dünyada kabul edildiği biçimiyle istinaf, yargı sisteminin ana omurgasıdır. Hem Yargıtay’da hem de birinci derece mahkemelerinde istinafın can damarlarını oluşturan ıslahatların bir an evvel yapılması gerektiğini de söz etmek isterim.”
Akarca, Yargıtay’da içtihat farklılıklarının giderilmesi için içtihadı birleştirme yoluna gidildiğini kaydederek, içtihadı birleştirme yolunun uzun ve karmaşık bir yapı olduğunu, bunun yerine içtihat farklılıklarının oluşmasına mahzur olan çalışma yöntemleri benimsenmesi ve bu hususta yasal düzenleme yapılması gerektiğini anlattı.
Şu anki sistemde evrakların yaklaşık yüzde 80’i temyiz edilemediği için Yargıtay’ın ülkede içtihat birliğini sağlayacak halde içtihat üretemediğine dikkati çeken Akarca, “Hepimizin malumu olduğu üzere 5 yılın altında olan mahpus cezaları istinafta katılaşıyor ve o hatalar toplumda çok işlenen hatalar. Bunlarla ilgili olarak yeni bir sistem getirilmeli. Tahminen müsaade sistemi getirilmek suretiyle bunlarda örnek içtihatlar oluşturulursa birinci dereceye ve istinafa da Yargıtay yol göstermiş olur. Bizim söylemek istediğimiz mevzu bu.” biçiminde konuştu.
“Yargıtay Gerekçeli Karar Yazım Rehberi uygulamaya girdi”
Mehmet Akarca, ülkede içtihat birliğinin sağlanması ve yargı hizmetinin kalitesinin artırılmasının en tesirli aracının gerekçeli kararlar olduğunu vurgulayarak, 2 yıl süren sistematik bir çalışma sonucunda hazırlanan 564 sayfalık Yargıtay Gerekçeli Karar Yazım Rehberi’nin bu yıl başından itibaren uygulamaya girdiğini lisana getirdi.
Rehberin uygulanmasıyla Yargıtay’ın liderlik ve eğitici olma vazifesi gereği daha tesirli bir kılavuzluk yapabileceğini belirten Akarca, rehbere uygun biçimde yazılan ve kılavuzluk özelliği yüksek kararların, kuruluş çalışmaları devam eden yapay zeka takviyeli Yargıtay İçtihat Merkezi aracılığıyla da internet üzerinden yaygınlaştırılacağını aktardı. (AA)